R. alijaza sahani yake ya wali, maharage na mboga za majani. Alichukua vijiko viwili na kuviweka kwenye chakula, kisha anakuja karibu nami na kusema “Mama njoo, tule pamoja, nimeshaweka vijiko viwili“. Nasikia na kutembea kuelekea kwenye sofa kwenye ukumbi. Kwenye meza mbele yetu alikuwa tayari ameweka glasi zilizojaa maji, moja kwa ajili yangu na moja kwa ajili yake.
Sio mara ya kwanza mimi kushiriki sahani, ni kawaida kabisa nchini Tanzania na nimekuwa nikiishi hapa kwa muda mrefu kushuhudia tukio hili mara kadhaa. Inatokea pia mitaani: Nimepewa chakula mara nyingi kwa mikono ya vumbi ya wale ambao hutumia maisha yake huko, saa kwa saa. Sidhani kama ni suala la ukarimu tu, wala hata heshima, ni njia ya kuelewa kama wanaweza kuniamini au la, kwa kukubali chakula chao ninawaambia ninawakubali kama walivyo, hata kama hawataweza kuondoka mitaani, labda. Kwao, hiki ndicho kitendo cha upendo: Siwezi kuchukua wokovu wao kwa nafasi lakini nitakuwa hapo kwa ajili yao.
R. ni mtoto wa miaka 12, anaishi mitaani na mara nyingi huja kwenye kituo cha kutwa hapa KISEDET: asubuhi hufika kwenye makao, anakunywa “uji”, anafanya usafi wake binafsi na nguo zake, anapumzika na baada ya chakula cha mchana anarudi mitaani na wenzake. R. pia ana maambukizi ya VVU, sababu mojawapo zaidi ya kutoroka mitaani haraka iwezekanavyo na kubadilisha maisha yake.
Tulikula chakula cha mchana pamoja kwenye sahani moja. Ninamkubali na ananiamini, KISEDET inamkaribisha na kwa sababu hiyo alirudi siku inayofuata. Wakati wowote atakapohisi kama kurudi shuleni, tutampeleka shuleni na ikiwa, siku moja, ugonjwa wake utastawi, tunaweza kumgundua na kumpa msaada wa matibabu na mwishowe dawa.
Kufanya kazi na watoto na vijana wanaoishi au kufanya kazi mitaani sio kazi rahisi, hakuna suluhisho la mtu mmoja, wakati unahitajika ili kujenga uhusiano wa uaminifu kati ya wafanyikazi na wanufaika lakini wakati pia unakimbia haraka wanapokuwa mitaani kwa sababu tabia hatari huwakumba. Kwa hivyo, ni muhimu kuacha mlango wazi kwa wale ambao – hivi karibuni au baadaye – watachagua kwa uangalifu kubadilisha maisha yao.
Mtaa haujawahi kulea mtoto lakini umeshuhudia watoto wengi wakikua. Mtaa huwafanya kutokuwa salama, wamejaa hofu, lakini pia wanakabiliwa na hatari kubwa. Kuishi mitaani kunasababisha hasira na tabia ya vurugu, kwa vitendo na maneno. Kuwapa mahali salama ambapo watajisikia kukaribishwa na kukubaliwa ni muhimu sana.
Baadhi ya wavulana ambao wanapita kwenye makao ya kutwa ni karibu watu wazima, tumefahamiana tangu muda mrefu sana na hawajapokea fursa zinazotolewa na KISEDET kuwatoa mitaani. Lakini kamwe hawajakataa hifadhi. Wengine ni vijana wadogo na kila siku tuna nafasi ya kuwaonyesha njia nyingine ya kuishi, kuwaambia bado wanaweza kubadilisha mwelekeo. Mtoto ambaye hataachana na mitaani atakuwa kijana na baadaye mtu mzima akiwa na nafasi ndogo ya kubadili njia yake, pengine pia atazaa kizazi cha pili cha watoto wanaoishi au kufanya kazi mitaani.
Tafadhali changia kufadhili kituo cha kutwa, kuendelea kutoa maji, sabuni, taulo na mikeka kwa ajili ya kupumzika; kuhakikisha chakula cha bora kwa watoto hawa na vijana ambao wanatutegemea.